Rét nàng Bân và những điều không phải ai cũng biết!
Theo cách gọi dân gian “Rét nàng Bân” là đợt rét cuối cùng của mùa đông xảy ra vào tháng 3 âm lịch ở miền Bắc Việt Nam. Sau nhiều ngày ấm áp, thậm chí nóng oi tới 32-33 độ C, người dân không khỏi xuýt xoa vì cái rét nàng Bân ùa về.
Nguồn gốc tên gọi rét nàng Bân
Sống ở miền Bắc, chắc có lẽ không ai là không biết tới câu "Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân". Nhưng có bao giờ mọi người tự hỏi, nàng Bân là ai mà được dùng để đặt tên cho hiện tượng thời tiết lạnh lẽo "trái tính trái nết" vào cuối tháng 2, đầu tháng 3 âm lịch này không?
“Tương truyền, nàng Bân là con gái của Ngọc Hoàng, nhưng khác với nhiều chị em của mình, nàng Bân chậm chạp và có phần vụng về. Tuy nhiên, nàng vẫn được cha mẹ yêu chiều. Ngọc Hoàng và Hoàng Hậu thương con thua em kém chị nhưng không biết làm cách nào, mới bàn nhau lấy chồng cho nàng để nàng biết thêm công việc nội trợ trong gia đình. Chồng nàng Bân cũng là một người trên thế giới nhà trời.
Nàng yêu chồng lắm. Thấy mùa rét đã đến, nàng định tâm may cho chồng một cái áo ngự hàn. Nhưng nàng vụng về quá, khi bắt đầu rét, nàng Bân đã bắt đầu công việc song cứ loay hoay mãi, tìm được cái nọ thì thiếu cái kia, xe được chỉ thì chưa có kim, đưa sợi vào dệt thì thoi, suốt lại hỏng, đến nỗi trời đã sắp sang xuân rồi mà chỉ mới may trọn được đôi cổ tay... Nhưng nàng Bân vẫn không nản chí, nàng may mãi qua tháng Giêng rồi hết tháng Hai, cho tới khi áo may xong thì vừa lúc trời hết rét. Nàng buồn lắm.
Thấy con âu sầu, Ngọc Hoàng gạn hỏi. Khi biết chuyện, Ngọc Hoàng cảm động bèn làm cho trời rét lại mấy hôm để chồng nàng mặc thử áo. Từ đó thành lệ, hàng năm vào khoảng tháng Ba tuy mùa rét đã qua, mùa nóng đã tới nhưng có lúc tự nhiên rét lại mấy hôm, người ta gọi cái rét đó là rét nàng Bân”.
"Nàng Bân may áo cho chồng
May ba tháng ròng mới trọn cổ tay".
Dị bản khác về rét nàng Bân
Thật ra, câu chuyện trên cũng có một dị bản khác, cũng cùng ra một kết quả nhưng tính cách của nàng Bân trong dị bản này hoàn toàn đối lập. Truyện kể rằng, nàng Bân là con gái của Ngọc Hoàng, nàng vốn có tính cách tỉ mỉ, chu đáo, làm cái gì cũng phải kiểm tra đi, kiểm tra lại cho thật kỹ. Đến khi nàng lấy chồng, tính cách này cũng không hề thay đổi.
Nàng lấy chồng vào đầu đông, khi ấy thấy chồng thiếu áo ấm để mặc nàng Bân bèn quyết định may cho chồng một chiếc áo ấm thật đẹp, thật dày để giữ không cho gió lạnh làm chồng nàng ốm. Thế là nàng bắt tay ngay vào việc, nàng may tới đâu đều làm ra những đường kim mũi chỉ thật đẹp, sợi len đều tăm tắp, không chệch choạc đoạn nào. Nhưng vì quá chăm chú và tỉ mỉ nên công việc đan áo của nàng tốn rất nhiều thời gian.
Một câu chuyện thật cảm động và ý nghĩa. Nó lý giải vì sao rét tháng ba còn được gọi là rét nàng Bân.
